CÂY SẺN GAI_CÂY ĐẮNG CAY DƯỢC LIỆU CHO BỆNH NHÂN VỀ TIÊU HÓA

SẺN GAI DƯỢC LIỆU CHO BỆNH NHÂN VỀ TIÊU HÓA

Sẻn gai có tên khoa học là Zanthoxylum armatum DC, thuộc Cam_Rutaceae, còn được gọi là Đắng Cay, Thục tiêu, hoa tiêu, hoàng mộc. Sẻn gai có công dụng chữa phong thấp, đau răng, đau bụng kinh, giun đũa, cảm mạo, ho, hen do phong hàn, rắn cắn (Quả, rễ).

MÔ TẢ VỀ CÂY SẺN GAI

Cây nhỏ hay cây nhỡ, cao 3-4m, phân nhiều cành. Thân cành nhẵn, có gai dẹt, màu nâu. Lá kép lông chim, mọc so le, 3-5 (thường là 5) lá chét, không cuống, to dần về phía ngọn, hình mũi mác, gốc thuôn, đầu nhọn; cuống chung có cánh ở phần giữa; lá soi lên có những tuyến mờ và vò ra có mùi thơm hắc.

Cụm hoa mọc ở kẽ lá thành chùm ngắn hơn lá; hoa đơn tính, đực và cái riêng, màu trắng lục, có 5 lá đài rất ngắn, nhẵn hoặc hơi có lông, 5 cánh hoa hẹp ngang; hoa đực có 5 nhị dài bằng cánh hoa, chỉ nhị rất mảnh, bầu lép; hoa cái có nhị giảm thành lưỡi, bầu có 1-5 noãn.

Quả nang, vỏ ngoài sần sùi có tuyến chứa tinh dầu, khi chín màu đỏ nâu, nứt thành hai mảnh; hạt đơn độc, hình cầu, màu đen.

Cây sẻn gai

Mùa hoa : tháng 5-6; mùa quả : tháng 8-9

Phân bố: 

Zanthoxylum L. là một chi lớn có các loài là cây bụi, bụi trườn, một số loài là cây gỗ. Trên thế giới, sự phân bố của chi tập trung ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới Bắc bán cầu.

Ở Việt Nam, chi này có 12 loài (Nguyễn Tiến Bân, 1997), 9 loài được dùng làm thuốc (Võ Văn Chi, 1997), trong đó có cây Sẻn gai. Cây phân bố ở phía nam Trung Quốc, Lào, Ấn Độ… ở Việt Nam thường gặp ở các tỉnh miền núi phía bắc như Lào Cai, Cao Bằng, Hà Giang, Lai Châu… Ở độ cao phân bố đến 1500m. Ở Ấn Độ giới hạn này là 600-2100m.

Sẻn gai là loại cây ưa sáng, có thể hơi chịu hạn, thường mọc trong các quần thể thứ sinh, ven rừng ẩm hoặc trên các bờ nương rẫy làm hàng rào. Sẻn gai ra hoa quả nhiều hàng năm, khi cây còn nhỏ dễ nhầm lẫn với các loài khác cùng chi. Trồng được bằng hạt, phát triển nhanh.

Bộ phận dùng: Rễ, vỏ, thân, lá thu hái quanh năm, phơi khô. Quả chín và hạt thu hái vào mùa thu, phơi trong râm hoặc sấy nhẹ.

Thành phần hoá học: Quả chứa 1,5%, tinh dầu. Vỏ chứa 1 chất đắng kết tinh tương tự Berberin, một chất dầu bay hơi và nhựa; còn có dictamnine. Lá chứa tinh dầu, các chất carbonyl như Men-nonyl ketone. Chưng cất phân đoạn ceton tự do có linalyl-acetat, sesquiterpen hydrocarbon và tricosane.

Tính vị và công năng: Hạt đắng cay có vị cay, tính ấm, hơi độc, vào 3 kinh phế, vị và thận, có tác dụng trừ hàn thấp, làm ấm bụng, tan khí lạnh, sát trùng.

CÔNG DỤNG CỦA SẺN GAI

• chữa kiết lỵ
• chữa đau bụng đi ngoài
• chữa đau bụng giun
• trị đau răng
• đau bụng lạnh dạ
• dạ dày ruột bị rối loạn
• bệnh giun đũa
• cảm mạo đau đầu
• ho suyễn do phong hàn
• phong thấp đau nhức khớp
• rắn độc cắn
• lá dùng ngoài trị đòn ngã sưng đau
• ung thũng sang độc
• mẩn ngứa ngoài da 

*Cách dùng và liều lượng:

• Chữa đau bụng, lạnh dạ, tiêu chảy: Hạt sẻn gai 8g sao, tán nhỏ, uống với nước nóng.
• Chữa đau bụng giun: Hạt sẻn gai 8g, ô mai 12g. sắc uống.

• Thuốc chữa kiết lỵ

  + Hạt đắng cay 8g

  + Lá mơ lông 10g

  + Rau sam 20g

  Các vị thuốc rửa sạch, cho vào nồi cùng 450ml nước, đun sôi kỹ, chắt lấy 180ml nước đặc. Người bệnh chia 3 lần uống hết trong ngày, trước khi ăn. cần uống liền 2-3 ngày.

MUA SẺN GAI, ĐỊA CHỈ BÁN SẺN GAI CHÍNH HIỆU UY TÍN NHẤT?